14వ అధ్యాయము: గుణత్రయ విభాగ యోగము

గత అధ్యాయము, ఆత్మ మరియు భౌతిక శరీరమునకు మధ్య తేడాని విపులంగా విశదీకరించింది. ఈ అధ్యాయము, దేహము మరియు దాని మూలకముల యొక్క మూలశక్తి అయిన భౌతిక శక్తి యొక్క స్వభావమును వివరిస్తుంది; ఇదే మనస్సు మరియు పదార్థమునకు మూలము. భౌతిక ప్రకృతి మూడుగుణములతో కూడి ఉంటుంది అని శ్రీ కృష్ణుడు వివరిస్తున్నాడు - సత్త్వము, రజస్సు, మరియు తమస్సు. భౌతిక శక్తిచే తయారైన శరీరమనోబుద్ధులు కూడా ఈ మూడు గుణములను కలిగి ఉంటాయి; ఈ మూడు గుణముల కలయిక మనలో ఏ పాళ్ళలో ఉన్నది అన్నదాని బట్టి మన వ్యక్తిత్వము ఆధారపడి ఉంటుంది. సత్త్వ గుణము - శాంతి, సదాచారము, సద్గుణము మరియు ప్రసన్నత వంటి లక్షణాలతో ఉంటుంది. రజో గుణము వలన అంతులేని కోరికలు మరియు ప్రాపంచిక అభ్యున్నతి కోసం తృప్తినొందని తృష్ణ, కలుగుతాయి. మరియు తమో గుణము వలన భ్రమ, సోమరితనం, మత్తు మరియు నిద్ర కలుగుతాయి. ఆత్మ, జ్ఞానోదయం పొందేవరకూ, ప్రకృతి యొక్క ఈ బలీయమైన శక్తులతో వ్యవహరించటం నేర్చుకోవాలి. ఈ త్రి-గుణములకు అతీతముగా వెళ్ళటమే మోక్షము.
    ఈ త్రి-గుణముల బంధనమును ఛేదించి వెళ్లిపోవటానికి ఒక సరళమైన ఉపాయం తెలియచేస్తాడు శ్రీ కృష్ణుడు. సర్వోత్కృష్ట భగవానుడు ఈ మూడు గుణములకు అతీతుడు, ఒకవేళ మనం ఆయనతో అనుసంధానం అయిపోతే, ఆ తదుపరి, మన మనస్సు కూడా దివ్యమైన స్థాయికి ఎదుగుతుంది. ఈ తరుణంలో, అర్జునుడు, త్రిగుణములకు అతీతముగా ఎదిగిన వారి లక్షణములు ఏమిటి అని అడుగుతాడు. అటువంటి జీవన్ముక్తులైన వారి లక్షణములను శ్రీ కృష్ణుడు క్రమపద్ధతిలో వివరిస్తాడు. జ్ఞానోదయమైన వారు ఎల్లప్పుడూ సమత్వచిత్తము (సమతౌల్యం) తోనే ఉంటారు అని చెప్తాడు; జగత్తులో ఈ త్రిగుణములు ప్రవర్తిల్లుచున్నప్పుడు, వాటి ప్రభావం మనుష్యులలో, వస్తువులలో, పరిస్థితులలో వ్యక్తమైనప్పుడు వారు ఉద్వేగానికి లోనుకారు. వారు అన్నింటినీ భగవంతుని యొక్క శక్తి ప్రకటితమవుతున్నట్టుగానే చూస్తారు; అన్నీ చివరికి ఆయన అధీనములోనే ఉన్నట్టు గమనిస్తారు. అందుకే, ప్రాపంచిక పరిస్థితులు వారిని అతిసంతోషానికి లేదా దుఃఖమునకు గురి చేయవు; చలించిపోకుండా ఉండి వారు ఆత్మ యందే స్థితమై ఉంటారు. త్రిగుణములకు అతీతముగా ఎదగటానికి, భక్తి యొక్క ఔన్నత్యాన్ని, శక్తిని మరల ఒకసారి మనకు శ్రీ కృష్ణ పరమాత్మ గుర్తు చేయటంతో ఈ అధ్యాయం ముగుస్తుంది.