અધ્યાય ૧૬: દ્વૈવાસુર સંપદ વિભાગ યોગ

આ અધ્યાયમાં, શ્રીકૃષ્ણ માનવજાતિમાં પ્રવર્તમાન બે પ્રકારની પ્રકૃતિઓનું વર્ણન કરે છે—દૈવી તથા આસુરી. શાસ્ત્રીય ઉપદેશોના પાલન, સાત્ત્વિક ગુણના સંવર્ધન તથા આધ્યાત્મિક સાધનાથી મનની શુદ્ધિ દ્વારા દૈવી પ્રકૃતિનો વિકાસ થાય છે. તે દૈવી સંપત્તિમાં વૃદ્ધિ કરે છે,જે આખરે ભગવદ્દ-પ્રાપ્તિમાં પરિણમે છે. તેનાથી વિપરીત, આસુરી પ્રકૃતિ એ છે જેનો વિકાસ રાજસિક અને તામસિક સંગથી તથા માયિકવાદના અંગીકારથી થાય છે. તે વ્યક્તિમાં હાનિકારક લક્ષણોનું સંવર્ધન કરે છે, જે આખરે આત્માને નરકીય પ્રકારનાં વિશ્વમાં ફેંકી દે છે.

અધ્યાયનો પ્રારંભ દૈવી પ્રકૃતિથી સંપન્ન લોકોનાં સદ્દગુણોના વર્ણનથી થાય છે. પશ્ચાત્ આસુરી પ્રકૃતિનું વર્ણન કરવામાં આવ્યું છે જેને પૂર્ણ સાવધાનીપૂર્વક દૂર કરવી જોઈએ, કારણ કે તે આત્માને અજ્ઞાનની ગર્તામાં તથા જન્મ-મૃત્યુના ચક્રમાં ધકેલી દે છે. શ્રીકૃષ્ણ આ અધ્યાયનું સમાપન એ કહીને કરે છે કે આપણે શું કરવું જોઈએ અને શું ન કરવું જોઈએ, તે અંગેનો નિર્ણય કરવાની સત્તા શાસ્ત્રોની હોવી જોઈએ. આપણે શાસ્ત્રોની આજ્ઞાઓને સમજવી જોઈએ અને પશ્ચાત્ તદ્દનુસાર આ વિશ્વમાં આપણા કર્મો કરવા જોઈએ.