ବିହାୟ କାମାନ୍ ଯଃ ସର୍ବାନ୍ପୁମାଂଶ୍ଚରତି ନିଃସ୍ପୃହଃ ।
ନିର୍ମମୋ ନିରହଙ୍କାରଃ ସ ଶାନ୍ତିମଧିଗଚ୍ଛତି ।।୭୧।।
ବିହାୟ-ତ୍ୟାଗ କରି; କାମାନ୍-ସମସ୍ତ ପ୍ରକାର ଭୌତିକ କାମନାକୁ; ଯଃ-ଯିଏ; ସର୍ବାନ୍-ସମସ୍ତ; ପୁମାନ୍-ବ୍ୟକ୍ତି; ଚରତି-ଆଚରଣ କରେ; ନିଃସ୍ପୃହଃ-ନିଷ୍କାମ; ନିର୍ମମଃ-ମମତ୍ୱହୀନ; ନିରହଙ୍କାରଃ-ଅହଙ୍କାର ଶୂନ୍ୟ; ସଃ-ସେ; ଶାନ୍ତିଂ-ପୂର୍ଣ୍ଣଶାନ୍ତି; ଅଧିଗଚ୍ଛତି-ପ୍ରାପ୍ତ ହୁଏ ।
Translation
BG 2.71: ଯେଉଁ ବ୍ୟକ୍ତି ସମସ୍ତ ସାଂସାରିକ କାମନା ତ୍ୟାଗ କରି ଲୋଭ, ମମତ୍ୱ ଏବଂ ଅହଂକାର ମୁକ୍ତ ରହେ, ସେ ପ୍ରକୃତ ସୁଖ ପ୍ରାପ୍ତ କରେ ।
Commentary
ଏହି ଶ୍ଳୋକରେ ଶ୍ରୀକୃଷ୍ଣ ସେସବୁ ବିଷୟରେ କହିଛନ୍ତି ଯାହା ବ୍ୟକ୍ତିର ଶାନ୍ତି ନଷ୍ଟ କରେ ଏବଂ ସେ ଅର୍ଜୁନଙ୍କୁ ତାହା ତ୍ୟାଗ କରିବାକୁ କହିଛନ୍ତି ।
ସାଂସାରିକ କାମନା: କାମନାଟିଏ ଉତ୍ପନ୍ନ ହେବା ମାତ୍ରେ ଆମେ ଲୋଭ ଓ କ୍ରୋଧର ଜାଲରେ ଛନ୍ଦି ହୋଇଯାଉ । ଉଭୟ ଦିଗରୁ ଆମେ ବନ୍ଧନରେ ପଡ଼ିଯାଉ । ତେଣୁ କାମନାର ପୂର୍ତ୍ତି ନିମନ୍ତେ ପ୍ରଯତ୍ନ କରିବା ଆନ୍ତରିକ ଶାନ୍ତିର ମାର୍ଗ ନୁହେଁ, ବରଂ ତାହାକୁ ତ୍ୟାଗ କରିବା ହିଁ ଶ୍ରେଷ୍ଠ ପନ୍ଥା ଅଟେ ।
ଲୋଭ: ପ୍ରଥମତଃ, ସାଂସାରିକ ଉନ୍ନତିର ଲୋଭ ସମୟର ବୃଥା ଅପଚୟ ଅଟେ । ଦ୍ୱିତୀୟତଃ, ଏହା ଏକ ଅନ୍ତହୀନ ଦୌଡ଼ ଅଟେ । ଉନ୍ନତ ଦେଶମାନଙ୍କରେ କ୍ୱଚିତ ଲୋକଙ୍କର ଖାଇବା ଓ ପିନ୍ଧିବା ଇତ୍ୟାଦିର ଅଭାବ ଥାଏ । ତଥାପି ସେମାନେ ଅଶାନ୍ତ ରହନ୍ତି; କାରଣ ସେମାନଙ୍କର ଲାଳସା ପୂର୍ଣ୍ଣ ହୁଏନାହିଁ । ତେଣୁ ଯେଉଁ ବ୍ୟକ୍ତିର ସନ୍ତୋଷ ରୂପକ ଧନ ଥାଏ, ସେ ହିଁ ଜୀବନର ସବୁଠାରୁ ବଡ଼ ସମ୍ପତ୍ତିର ଅଧିକାରୀ ଅଟନ୍ତି ।
ଅହଂକାର: ଲୋକଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଉପୁଜୁଥିବା କଳହର ମୁଖ୍ୟ କାରଣ ଅହଂକାର ଅଟେ । ମାର୍କ ଏଚ୍ ମ୍ୟାକରମ୍ୟାକ୍, “ହାବାର୍ଡ଼ ବ୍ୟବସାୟ ସ୍କୁଲରେ ସେମାନେ ଯାହା ତୁମକୁ ପଢ଼ାନ୍ତି ନାହିଁ” (ଡଷବଗ୍ଧ ଗ୍ଧଷରଚ୍ଚ ୟକ୍ଟଦ୍ଭ’ଗ୍ଧ ଗ୍ଧରବମଷ ଚ୍ଚକ୍ଟଙ୍କ ବଗ୍ଧ ଐବଙ୍ଖବକ୍ସୟ ଈଙ୍କଗ୍ଦସଦ୍ଭରଗ୍ଦଗ୍ଦ ଝମଷକ୍ଟକ୍ଟକ୍ଷ) ବହିର ରଚୟିତା, ଲେଖିଛନ୍ତି- “ଅଧିକାଂଶ ପ୍ରତିଷ୍ଠାନର ଉଚ୍ଚ ଅଧିକାରୀମାନେ ବିଶାଳ ଅହଂକାର ସଦୃଶ ଅଟନ୍ତି, ଯେଉଁଠାରୁ କେତୋଟି ହାତ ପାଦ ବାହାରକୁ ବାହାରି ଥାଏ ।” ଗଣନାରୁ ଦେଖାଯାଇଛି ଯେ, ଅଧିକାଂଶ ଉଚ୍ଚପଦସ୍ଥ ଅଧିକାରୀ କୌଣସି ବୃତ୍ତିଗତ ଅସମର୍ଥତା ଯୋଗୁଁ ସେମାନଙ୍କର ପଦ ହରାଇ ନ ଥାନ୍ତି, ବରଂ ପାରସ୍ପରିକ ସମ୍ବନ୍ଧ ଜନିତ କାରଣରୁ ହରାଇ ଥାଆନ୍ତି । ତେଣୁ ଶାନ୍ତି ପାଇବାର ରାସ୍ତା ଅହଂକାର ପୋଷଣ କରିବା ନୁହେଁ ବରଂ ତାହାକୁ ତ୍ୟାଗ କରିବା ଅଟେ ।
ମମତ୍ୱ: ମମତ୍ୱର ଭାବନା ଅଜ୍ଞାନତା ଯୋଗୁଁ ଉତ୍ପନ୍ନ ହୋଇଥାଏ, କାରଣ ସମଗ୍ର ସଂସାର ଭଗବାନଙ୍କର ଅଟେ । ଆମେ ଏ ସଂସାରକୁ ରିକ୍ତ ହସ୍ତରେ ଆସିଥିଲେ ଏବଂ ରିକ୍ତ ହସ୍ତରେ ଫେରିଯିବା । ତାହେଲେ ସଂସାରର କୌଣସି ବସ୍ତୁକୁ ଆମେ ନିଜର କେମିତି ଭାବିବା ?
