અધ્યાય ૮: અક્ષર બ્રહ્મ યોગ

આ અધ્યાય એવા અનેક શબ્દો અને વિભાવનાઓની સંક્ષિપ્તમાં સ્પષ્ટતા કરે છે જે અંગે ઉપનિષદોમાં વિસ્તૃત વર્ણન કરવામાં આવ્યું છે. તેમાં એ પણ વર્ણન કરવામાં આવ્યું છે કે મૃત્યુ પશ્ચાત્ આત્માના ગંતવ્યનો નિર્ણય કયા આધારે થાય છે. જો દેહત્યાગ સમયે આપણે ભગવાનનું સ્મરણ કરી શકીએ તો નિશ્ચિતરૂપે તેમની પ્રાપ્તિ થશે. તેથી આપણે આપણા દૈનિક કાર્યોની સાથે પ્રત્યેક ક્ષણે ભગવાનનું ચિંતન અને સ્મરણની સાધના કરવી આવશ્યક છે. આપણે તેમની વિશેષતાઓ, લક્ષણો અને ગુણોનું ચિંતન કરીને તેમનું સ્મરણ કરી શકીએ છીએ. આપણે નામ સંકીર્તન દ્વારા દૃઢતા સાથે તેમનું યોગિક ધ્યાન ધરવું પણ અતિ આવશ્યક છે. જયારે અનન્ય ભક્તિ દ્વારા આપણે મનને તેમનામાં પૂર્ણપણે તલ્લીન કરી દઈએ છીએ ત્યારે આપણે આ માયિક પરિમાણોથી પરે આધ્યાત્મિક ક્ષેત્રમાં ગતિ કરીએ છે.

પશ્ચાત્ આ અધ્યાય ભૌતિક ક્ષેત્રમાં વિદ્યમાન વિવિધ લોક અંગે ચર્ચા કરે છે. એમાં દર્શાવવામાં આવ્યું છે કે  કેવી રીતે આ સૃષ્ટિના ચક્રમાં, આ સર્વ લોક અને તેમાં નિવાસ કરતા પ્રાણીઓના સમુદાય પ્રગટ થાય છે અને પુન: પ્રલયના સમયે વિલીન થઇ જાય છે. પરંતુ આ પ્રગટ અને અપ્રગટ સૃષ્ટિથી પરે ભગવાનનો દિવ્ય લોક છે. જેઓ પ્રકાશના માર્ગનું અનુસરણ કરે છે, તેઓ અંતે દિવ્ય લોકમાં પ્રવેશ કરે છે અને આ નશ્વર સંસારમાં કદાપિ પાછા ફરતા નથી. જયારે જે લોકો અંધકારના માર્ગનું અનુસરણ કરે છે, તેઓ જન્મ, રોગ, વૃદ્ધાવસ્થા અને મૃત્યુના અનંત ચક્રમાં દેહાંતરણ દ્વારા ફર્યા કરે છે.